ไฟล์เสียง DSD คืออะไร ? ทำงานอย่างไร ดาวน์โหลดไฟล์ได้จากไหน
DSD คืออะไรแน่ ? มันแตกต่างจากไฟล์เพลงอื่นเช่นไรและคุณจะฟังได้อย่างไร ? จะขอซอกแซกอธิบายเกี่ยวกับรูปแบบเพลงดิจิทัลในแบบออดิโอไฟล์ดังต่อไปนี้ …
รูปแบบไฟล์เพลง DSD ดูเหมือนจะกลับมาได้รับความนิยมกันอีกครั้ง ผลิตภัณฑ์ดิจิทัลใหม่ ๆ ในปัจจุบันส่วนใหญ่รองรับการใช้งานกับ DSD อีกทั้งในส่วนของอัลบั้มเพลงแบบ DSD ที่จำหน่ายในท้องตลาดในปัจจุบันมีจำนวนมากเพียงพอต่อความต้องการ โดยเฉพาะหากคุณชอบฟังดนตรีแจ๊ซและคลาสสิค
แต่มันคืออะไร ? และแตกต่างจากสัญญาณดิจิทัลที่ใช้ในซีดี และรูปแบบเพลง hi-res audio อื่น ๆ เช่นไร ? อธิบายได้ดังนี้
ทำความรู้จักกับ PCM
PCM คือสัญญาณดิจิทัลที่มีรูปแบบ 2 สถานะ โดยสามารถแทนค่าได้ด้วย 0 กับ 1 แต่ข้อมูลดังกล่าวจำเป็นต้องจัดให้เป็นรูปแบบเฉพาะก่อนที่จะนำไปใช้ประโยชน์ต่อไป ในเกือบทุกกรณีระบบการจัดระเบียบตัวเลขดังกล่าว เป็นแบบ PCM (Pulse Code Modulation)
ขอสรุปแบบสั้น ๆ สักนิดก่อนว่า PCM ทำงานอย่างไร ก่อนที่จะพูดถึงส่วนต่อไป
รูปแบบของสัญญาณ PCM (ดิจิทัล) เป็นการแปลงสัญญาณเสียงเพลงแบบอะนาล็อกด้วยส่วนประกอบ 2 ส่วน ส่วนแรกคือ ความดัง (ขนาด) โดยในแผ่นซีดีข้อมูลนี้แทนด้วยจำนวนบิตข้อมูลดิจิทัล ซึ่งก็คือ 16 บิต หรือพูดได้ว่าสามารถแทนระดับสัญญาณได้ถึง 65,536 ระดับ โดยระดับสัญญาณดังกล่าวจะสัมพันธ์กับส่วนที่ 2
สำหรับส่วนที่ 2 ก็คือ การวัดระดับความดังของสัญญาณเสียงเพลงต้นฉบับเป็นระยะ ๆ ต่อเนื่องกันไป (Sampling) โดยการวัดดังกล่าวจะเกิดขึ้น 44,100 ครั้งต่อวินาทีสำหรับสัญญาณเสียงในแผ่นซีดี เหตุที่ต้องวัดค่าถึง 44,100 ครั้งใน 1 วินาที เนื่องจากต้องการให้ข้อมูลที่ได้ครอบคลุมครบทุกย่านความถี่เสียงที่คนเราได้ยิน (20Hz-20kHz)
DSD และ SACD
DSD หรือ Direct Stream Digital ใช้วิธีการที่แตกต่างไปจาก PCM โดยต้องย้อนไปในช่วงกลางของทศวรรษที่ 1990 ซึ่งหันกลับไปใช้วิธีการบันทึกเสียงแบบอะนาล็อกยุคเก่า
เป็นวิธีการที่ถูกออกแบบมาให้ง่ายต่อการจัดเก็บข้อมูลเพลงในแบบดิจิทัลมากกว่าการใช้รูปแบบ PCM สิ่งสำคัญคือ DSD ได้รับการออกแบบมาเพื่อให้ง่ายต่อการแปลงเป็นไฟล์ PCM ด้วยอัตราสุ่มตัวอย่างเป็นเท่าทวีคูณของ 44.1kHz
ในขณะเดียวกันทาง Sony และ Philips ได้ทำการพัฒนาอะไรสักอย่างเพื่อมาแทนที่แผ่นซีดี ซึ่งในที่สุดก็ได้ออกมาเป็นแผ่น SACD ซึ่งบันทึกข้อมูลด้วยสัญญาณ DSD โดยในท้ายที่สุด DSD ดูเหมือนจะเป็นระบบที่เหมาะสำหรับการนำมาสร้างเป็นรูปแบบการบันทึกเพลงแบบใหม่ ทั้งนี้เนื่องจากสามารถป้องกันการก๊อปปี้ได้เป็นอย่างดี
สิ่งที่น่าสนใจที่สุดสำหรับ DSD คือความเรียบง่าย และความถูกต้องของการทำงาน ต้องการกระบวนการประมวลผลน้อยกว่า PCM อีกทั้ง DAC ที่นำมาใช้ราคาไม่แพงมากและใช้งานได้ง่ายกว่า
DSD ทำงานอย่างไร ?
DSD จะใช้สัญญาณข้อมูลแบบ 1 bit โดยตัวข้อมูลจะเป็นตัวบอกให้รู้ว่ารูปแบบข้อมูลสัญญาณอะนาล็อกในปัจจุบันมีค่าสูงหรือต่ำกว่ารูปแบบข้อมูลสัญญาณก่อนหน้า เมื่อเทียบกับค่าความแตกต่างของ 16-bit PCM ที่มีถึง 65,000 ค่า แต่กับสัญญาณ DSD นั้นถูกจำกัดความแตกต่างไว้เพียงแค่สูงกับต่ำ (โดย 0 บอกให้ทราบว่าสัญญาณที่เข้ามาใหม่ต่ำกว่า ส่วน 1 ก็จะสูงกว่า)
สำหรับรายละเอียดของสัญญาณเสียงส่วนที่เหลือถูกยกระดับขึ้นด้วยอัตราการสุ่มตัวอย่างข้อมูลที่สูงขึ้นถึง 2.8 ล้านครั้งต่อวินาที หรือเป็น 64 เท่าของอัตราสุ่มข้อมูลของ CD
ในบางครั้งจึงเรียกมาตรฐาน DSD ว่า DSD64 อีกทั้งยังมีรูปแบบ DSD ที่อัตราสุ่มข้อมูลเพิ่มเป็น 2 เท่า และ 4 เท่า โดยเรียกว่า DSD128, DSD256 และ DSD512 ตามลำดับ
การบันทึก DSD แบบมาตรฐานยังค่อนข้างหายากเมื่อเทียบกับ PCM และถ้าเป็นรูปแบบที่มีความเร็วสูงค่อนข้างที่จะหายากเป็นพิเศษ ขณะแฟน ๆ ของฟอร์แมต DSD อ้างว่ารูปแบบดังกล่าวเป็นสัญญาณดิจิทัลที่มีความใกล้เคียงกับอะนาล็อกมากกว่า
หากคุณสามารถมองดูการสตรีมสัญญาณดิจิตอลของ DSD ได้ คุณก็สามารถวาดรูปคลื่นสัญญาณอะนาล็อกด้วยการสังเกตความหนาแน่นของสัญญาณ 0 และ 1 ยิ่งมีสัญญาณ 0 มากเท่าไรก็ยิ่งมีรูปคลื่นสัญญาณต่ำลงเท่านั้น ในทางตรงกันข้ามยิ่งมีสัญญาณ 1 มากเท่าไรรูปคลื่นสัญญาณก็จะสูงขึ้นเท่านั้น ในกรณีที่ค่า 0/1 สมดุลกันสัญญาณยิ่งเข้าใกล้จุดกึ่งกลางของเส้นสัญญาณ
ข้อเสียของ DSD คืออะไร ?
ทุกอย่างดูดี แต่ DSD ก็มีปัญหาอยู่เหมือนกัน ปัญหาที่ว่าคือมันเป็นเรื่องยากที่จะจัดการกับสัญญาณ DSD ที่บันทึกมาได้โดยตรง
ทุกขั้นตอนที่จะมีการทำหลังจากขั้นตอนการบันทึก ไม่ว่าจะเป็นการปรับแต่งความถี่ (Equalize), การแก้ไข (Edit), การควบคุมไดนามิคเสียง, และการใส่ reverb เสียง ต้องทำการแปลงสัญญาณ DSD ให้เป็น PCM ก่อนถึงจะใส่เอฟเฟ็กต์ประมวลผลสัญญาณต่าง ๆ ที่กล่าวมาได้ จากนั้นถึงแปลงสัญญาณ PCM ที่ใส่เอฟเฟ็กต์เรียบร้อยกลับเป็น DSD อีกครั้งหนึ่ง
นั่นแทบจะไม่เป็นวิธีการทำที่บริสุทธิ์สักเท่าไร ? ทุก ๆ การบันทึกเสียงสำหรับ DSD ในสตูดิโอมีกระบวนการสร้างดังเช่นที่กล่าวมา ทั้งนี้ก็เพราะมันยังไม่มีอุปกรณ์และซอฟแวร์ประมวลผลที่เหมาะสมสำหรับฟอร์แมต DSD สำหรับกระบวนการเหล่านั้น
คุณอาจจะเจอคำว่า DXD ในการบันทึกเสียง นั่นก็คือการนำเอาสัญญาณต้นฉบับ DSD มาทำการแปลงสัญญาณเป็น PCM แบบ 24bit-352kHz จากนั้นนำสัญญาณดังกล่าวไปประมวลผลในทุกขั้นตอน แม้ว่าชื่ออาจจะคล้อง (เจตนาหรือไม่) กับ DSD แต่สัญญาณ DXD ก็เป็นเพียง PCM ที่มีรายละเอียดสูงมาก ๆ
เมื่อพูดถึงการวัดค่า DSD ยังมีปัญหาเรื่องเสียงรบกวนสูงอยู่เมื่อเทียบกับ PCM แต่ด้วยเทคนิคการประมวลผลอันชาญฉลาดช่วยให้วิศวกรสามารถยกระดับเสียงรบกวนให้ความถี่สูงขึ้นเหนือการได้ยินของคนเรา อีกทั้งยังเพิ่มประสิทธิภาพและช่วงไดนามิคของช่วงเสียงที่ได้ยินให้ดีขึ้น ซึ่งโดยปกติเสียงความถี่สูงมาก ๆ จะถูกกรองทิ้งออกไปอยู่แล้ว
DSD นับเป็น hi-res หรือไม่ ?
การบันทึกในรูปแบบ DSD มีรายละเอียดสูงขนาดไหน ? ไม่มีวิธีการที่ชัดเจนสำหรับการเปรียบเทียบระหว่าง PCM และ DSD แต่โดยรวมแล้ว DSD มีความละเอียดใกล้เคียงกับ PCM 24-bit/88.2kHz
ในแง่ของช่วงไดนามิก DSD อ้างว่าสามารถให้ไดนามิคเรนจ์ได้ประมาณ 120dB เทียบกับแผ่น CD ซึ่งมีไดนามิคเรนจ์อยู่ที่ 96dB และ PCM 24-bit/192kHz มีค่าไดนามิคเรนจ์สูงที่สุดในทางทฤษฎีคือประมาณ 144dB
ถึงแม้ว่าความดังที่มากขึ้นจะสร้างความน่าประทับใจได้ดีขึ้น แต่สำหรับช่วงการตอบสนองความดังของแผ่นซีดีก็ถือว่ามากพอที่จะตอบสนองต่อการบันทึกเสียง
คุณสามารถเล่น DSD ได้อย่างไร ?
ความสามารถในการเล่น DSD เป็นเรื่องที่พบได้บ่อยมากขึ้นในอุปกรณ์ดิจิทัลช่วงหลายปีที่ผ่านมาและนั่นก็คือความพร้อมในการดาวน์โหลดไฟล์เพลงที่มีมากขึ้น เพียงตรวจสอบให้แน่ใจว่าเครื่องเล่นเพลงแบบพกพา เครื่องสตรีมมิ่ง และ/หรือ DAC ของคุณสามารถใช้เล่นไฟล์เสียงรูปแบบใดได้บ้าง
อุปกรณ์ในการเล่นไฟล์ดิจิทัลระดับกลางถึงสูงมีแนวโน้มที่จะรองรับการเล่น DSD ฉะนั้นหากคุณมีอุปกรณ์ที่เหมาะสมก็ไม่จะเป็นที่จะต้องกังวลถึงเรื่องการเล่นไฟล์ที่แตกต่างออกไปอย่าง Flac หรือ WAV แม้แต่สมาร์ทโฟนรุ่นเรือธงอย่าง Samsung Galaxy S9+ ยังติดความสามารถในการรองรับ DSD มาให้พร้อมกับตัวเครื่อง ส่วน iPhone ของทาง Apple ก็สามารถเล่นไฟล์ DSD ได้โดยการต่อใช้งานผ่านอุปกรณ์เสริมและแอปฯ ที่รองรับ
ในเว็บไซต์ดาวน์โหลดบางครั้งคุณอาจพบกับชื่อไฟล์แบบ .dsf และ .dff ทั้ง 2 เป็นไฟล์ DSD เช่นกัน สิ่งที่คุณต้องรู้ก็คือคุณควรเลือกเวอร์ชัน DSF หากโปรแกรมเล่นของคุณรองรับกับการจัดการกับข้อมูล metadata ของแต่ละเพลง (ชื่อศิลปิน/ชื่อเพลง/ปกอัลบั้ม ลื่น ๆ)
คุณสามารถซื้อไฟล์เพลง DSD ได้จากไหน ?
เว็ปไซต์เพลงออดิโอไฟล์ส่วนใหญ่จะขายเพลงในแบบ DSD ให้ดาวน์โหลดกัน ไม่ว่าจะเป็น HDtracks, Highresaudio, NativeDSD และ Primephonic ซึ่งถือเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี
อีกทางเลือกหนึ่งคือหากคุณชอบการสัมผัสทางกายภาพและมีเครื่องเล่นแผ่นดิสก์ที่สามารถเล่นแผ่น SACD ได้ ตัวแผ่น SACD ก็ยังมีให้เลือกซื้อมากมายพอสมควร
